„Proces realizacji
projektu PPP – część I”
Wstęp
Na podstawie zebranych doświadczeń
i analizy projektów Partnerstwa publiczno-prywatnego, które zostały zrealizowane
w Kanadzie i Wielkiej Brytanii można wyciągnąć oczywisty wniosek, że podmiot publiczny posiada szerokie możliwości zastosowania modelu PPP do realizacji różnego typu inwestycji. Tak więc
w formule P3 lub koncesji mogą być realizowane przedsięwzięcia infrastrukturalne w wielu sektorach gospodarki, takich jak chociażby budownictwo socjalne, budowa obiektów kubaturowych, centrów sportu i rozrywki, wodociągów i kanalizacji, budowa
i modernizacja dróg i parkingów, a także inwestycje w dziedzinie energetyki
i gospodarki odpadami komunalnymi itd.
Należy podkreślić, że na etapie przygotowania planu projektu PPP podmiot publiczny powinien opracować strategię jego realizacji, a następnie stworzyć właściwe procedury i opracować istotne założenia planistyczne poszczególnych inwestycji.
Najistotniejszymi rozwiązaniami, które każdorazowo należy przyjąć przystępując do realizacji projektu P3 są przede wszystkim:
1. Wskazanie osób odpowiedzialnych za program PPP, tzw. decydentów mających uprawnienia do podejmowania stosownych decyzji,
a także określenie odpowiednich procedur zatwierdzania rozwiązań przyjętych do realizacji dla poszczególnych projektów;
2. Ustalenie stałych zasad regulujących sposoby podejmowania decyzji we wszystkich sprawach związanych
z realizacją projektu P3;
3. Określenie w jaki sposób zostaną pozyskane ekspertyzy i analizy potrzebne do przeprowadzenia całego procesu przygotowania projektu;
4. Przygotowanie procesu ewaluacji projektu;
5. Opracowanie optymalnych procedur umożliwiających dostarczanie usług najwyższej jakości w ramach realizacji projektów w formule PPP lub
w modelu koncesji.
Wdrożenie projektu PPP można podzielić na trzy fazy:
1. Planowania;
2. Realizacji postępowania o zamówienie publiczne i przeprowadzenia negocjacji;
3. Zarządzania operacyjnego kontraktem.
Faza planowania (I)
W fazie planowania przedsięwzięcia PPP należy przede wszystkim precyzyjnie określić zakres projektu (usługi), który ma być realizowany w formule partnerstwa. Definiując ów zakres należy pamiętać, że
z różnych przyczyn nie każda inwestycja może być przeprowadzona przy udziale partnera prywatnego.
Proces planowania rozpoczyna się od sformułowania „zakresu projektu”. Następnym działaniem, jest opracowanie tzw. „identyfikacji potrzeb inwestycyjnych”. Dobrą ilustracją właściwej identyfikacji potrzeb inwestycyjnych może być poniższy przykład.
Możliwości składowania na istniejącym składowisku odpadów komunalnych są na wyczerpaniu – w związku z tym istnieje potrzeba stworzenia zakładu termicznej utylizacji odpadów komunalnych lub zakładu recyclingu i odzysku.
Wskazanie potrzeb inwestycyjnych pozwala, w kolejnym etapie, określić „wymagania w zakresie inwestycji” oraz rozstrzygnąć, w wyniku przeprowadzonej
analizy, czy najlepszym rozwiązaniem przyjętym w projekcie będzie odtworzenie potrzebnej infrastruktury, czy też zaprojektowanie nowej inwestycji?
Wybór optymalnego rozwiązania inwestycyjnego pozwala przystąpić do opracowania koncepcji projektu.
Dalszym etapem planowania jest tzw. ocena ilościowa przedsięwzięcia. Polega ona na:
identyfikacji i analizie wykonalnych opcji realizacji projektu;
ocenie możliwości realizacji projektu w formule PPP (analizuje się m.in. wielkość i kompleksowość projektu, możliwości alokacji ryzyka, warunki ochrony interesu publicznego i środowiska naturalnego oraz możliwość zapewnienia „wartości dodanej”).
Jeżeli „wstępne badanie projektu” wskaże na możliwość zastosowania alternatywnej metody realizacji projektu jakim jest PPP, podmiot publiczny powinien przeprowadzić szczegółową analizę wybranych opcji tzw. analizę „wariantów biznesowych”.
Poniżej przedstawiono działania, które trzeba podjąć aby zdefiniowa
„zakres projektu” oraz przeprowadzić analizę projektu.
Definiowanie zakresu projektu
1. Przeprowadzenie analizy potrzeb (np. istnieje potrzeba zapewnienia nowej usługi, obecnie działająca infrastruktura posiada jeszcze zdolności produkcyjne ale aktywa trwałe wymagają modernizacji);
2. Zidentyfikowanie możliwych rozwiązań gwarantujących realizację określonych potrzeb;
3. Ustalenie rankingu opcji, wybór najlepszego wariantu realizacji projektu;
4. Opracowanie podstawowych kosztów projektu, wstępnego harmonogramu preferowanej opcji oraz plan funkcjonalny;
5. Sprawdzenie możliwości sfinansowania projektu przez podmiot publiczny (w razie potrzeby konieczna może się okazać zmiana zakresu inwestycji).
W wyniku starannej analizy opisanych wyżej zagadnień powinna zostać podjęta decyzja o tym, czy należy kontynuować projekt w formie w jakiej został on zdefiniowany? Pozytywna odpowiedź otwiera drogę do dalszej analizy projektu.
Analiza projektu oraz wybór metody realizacji projektu
1. Wykorzystanie informacji zebranych w fazie definiowania zakresu projektu (m.in. analizy kosztów, programu
funkcjonalnego, harmonogramu realizacji projektu itp);
2. Przeprowadzenie wstępnej analizy ryzyka;
3. Precyzyjne określenie oczekiwań interesariuszy;
4. Wykorzystanie posiadanych informacji o projekcie
i „dopasowanie” ich do kryteriów
i wymogów formuły Partnerstwa Publiczno-Prywatnego w celu wyboru najlepszego modelu realizacji projektu.
Oceniając możliwość udziału partnera prywatnego w projekcie należy zweryfikować następujące kwestie:
Czy możliwe jest precyzyjne określenie szczegółów „specyfikacji wyjściowej” dla świadczonej usługi lub dla budowanej infrastruktury?
Czy istnieją przykłady udanych realizacji podobnych projektów
w kraju lub na świecie?
Czy istnieją obiektywne możliwości skwantyfikowania rezultatów działalności partnera prywatnego?
Jeżeli odpowiedzi na powyższe pytania będą pozytywne należy wówczas rozpocząć przygotowanie analizy „wariantów biznesowych” oraz ocenić możliwy do osiągnięcia poziomu „wartości dodanej”.
Trzeba zwrócić uwagę, iż przed rozpoczęciem opracowania wariantów biznesowych, dodatkowo, należy znaleźć odpowiedzi na niezmiernie istotne dla powodzenia przedsięwzięcia, pytania:
1. Jakie są potencjalne przeszkody
i ograniczenia dla zawiązania Partnerstwa?;
2. Jakie są doświadczenia innych podmiotów publicznych przy realizacji podobnych projektów?;
3. Czy istnieje zainteresowanie podmiotów prywatnych na rynku uczestnictwem w projekcie?
4. Czy PPP jest rzeczywiście najlepszą metodą prowadzącą do zapewnienia usługi?
W drugiej części artykułu omówione zostaną zagadnienia dotyczące Fazy II procesu realizacji projektu PPP. Między innymi poruszone zostaną kwestie opracowania wariantów biznesowych, ocena ryzyka oraz budowy wykresu „słupkowego” wartości dodanej.